Những biểu hiện “nhầm chỗ”
Thông thường, trước khi vào năm học, Ban giám hiệu lại lên danh sách phân công GVCN lớp. Nếu như căn cứ vào điều lệ nhà trường, thì việc chọn GVCN quả là không đơn giản chút nào, vì ngoài phải đảm bảo các yêu cầu đối với một GV bộ môn, GVCN còn phải hoàn thành những công việc sau: Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp; Cộng tác chặt chẽ với gia đình HS, chủ động phối hợp với các GV bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh của lớp mình chủ nhiệm; Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học, đề nghị khen thưởng và kỷ luật HS, đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn chỉnh việc ghi vào sổ điểm và học bạ HS; Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với hiệu trưởng.
Những nhiệm vụ nêu trên không chỉ đòi hỏi GVCN phải tốn thời gian, công sức mà còn phải có nhiều năng lực khác, như: năng lực nhận biết; năng lực phân tích, đánh giá; năng lực ứng xử…Nhưng trong thực tế, hiệu trưởng phân công GVCN lại thường theo kiểu đại trà, hay “ cào bằng”, nghĩa là, bất cứ giáo viên nào dù có hay không có năng lực đều được phân công làm chủ nhiệm; ở cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông thì hầu như những giáo viên có tay nghề và kinh nghiệm, chỉ qua vài năm làm chủ nhiệm lớp đã được cất nhắc lên tổ trưởng chuyên môn hay vị trí cán bộ quản lý khác.
Không ít trường, giáo viên vững tay nghề được phân công chủ nhiệm ở lớp cuối cấp, giáo viên trẻ mới ra trường thường được phân công chủ nhiệm lớp đầu cấp. Từ việc “ đơn giản hóa” phân công GVCN như trên, đã dẫn đến tình trạng “đặt nhầm chỗ” cho GVCN. Có những GV có thể rất nhiệt tình nhưng lại non yếu về tay nghề, nên khi làm chủ nhiệm khá vất vả mà vẫn kém hiệu quả.
Lại có những giáo viên giảng dạy trên lớp có kinh nghiệm nhưng không mặn mà mấy với học sinh, do bị chi phối về hoàn cảnh, hay thiếu lửa nhiệt tình. Thậm chí có những giáo viên không những chỉ non tay nghề mà thiếu cả tâm huyết vẫn được phân công làm giáo viên chủ nhiệm hết năm này qua năm khác mà ban giám hiệu nhà trường vẫn không quan tâm hiệu quả sẽ ra sao. Đây chính là nguyên nhân của mọi sự trì trệ về chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường phổ thông mà các trường cần phải tìm giải pháp chấn chỉnh kịp thời.
Những giáo viên chủ nhiệm biết thu phục học sinh.
Xác định công tác chủ nhiệm lớp đặc biệt quan trọng với học sinh trên địa bàn trường học thuộc trung tâm thành phố Đà Nẵng, những năm qua, lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Hải Châu đã nghiên cứu và vận dụng nhiều giải pháp nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp.
Không chỉ dừng ở những hội nghị trao đổi kinh nghiệm, ngành GD-ĐT Quận Hải Châu còn tổ chức các cuộc thi khá sôi động, hấp dẫn với hệ thống câu hỏi xoay quanh giải quyết những tình huống ứng xử xảy ra trong trường học, lớp học. Chính vì vậy, khi Báo Giáo dục và Thời đại mở cuộc thi “ Xây dựng trường học thân thiện và những tình huống ứng xử”, Đà Nẵng là nơi có số lượng bài dự thi tương đối đông.
Tại Quảng Nam, câu chuyện về thầy giáo Trần Cang, Hiệu trưởng Trường THPT Lê Hồng Phong (Duy Xuyên) đã không ngại ngần khi tiếp nhận những học sinh hư, chậm tiến vào trường, cùng với tình tấm lòng bao dung của người thầy đã giáo dục được nhiều học sinh cá biệt đã làm chuyển biến tư duy, phương pháp GD của các GV chủ nhiệm không chỉ ở phạm vi một trường.
Một điển hình nữa trong việc quan tâm đúng mức tới công tác chủ nhiệm lớp là Trường THPT Cam Lộ-Quảng Trị. Ban giám hiệu nhà trường không chỉ khơi dậy ý thức trách nhiệm của người GV chủ nhiệm mà còn phân công công tác chủ nhiệm khá đều tay, sát với đối tượng học sinh từng lớp, có thăm dò, kiểm tra sự chuyển biến về công tác chủ nhiệm lớp trong từng năm học. Năm học 2011-2012, nhà trường đã tổ chức hội thảo trao đổi về kinh nghiệm chủ nhiệm lớp. Hầu hết các GV chủ nhiệm giỏi đều có báo cáo tham luận, trong đó, có nhiều báo cáo thật sự chất lượng.
Nhờ làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, Trường THPT Lê Hồng Phong (Duy Xuyên-Quảng Nam) chuyển biến tích cực về chất lượng.
Với những GVCN giỏi, chỉ cần biết thu phục HS ở mọi đối tượng thì xem như đã thành công. Cô Lê Thị Lài, giáo viên Trường THPT Cam Lộ khi trao đổi kinh nghiệm về giải quyết tình huống có vấn đề trong quá trình chủ nhiệm lớp đã kể lại: năm 2009-2010, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 10C. Mặc dù tôi đã hoàn thành tốt mọi việc nhưng chỉ sau một tháng vào học thì có một số em xin chuyển lớp. Quyết liệt nhất là em N.T.N.H. Em viết thư tay gửi cho mẹ và mẹ em đã cầm thư đến gặp thầy hiệu trưởng. Trong thư có câu: “Nếu mẹ không xin chuyển lớp được cho com thì con sẽ bỏ học”.
Tôi đã trực tiếp trò chuyện với em. Hàng loạt nguyên nhân đưa ra bị loại bỏ dần. Không phải do GV chủ nhiệm, không phải do GV bộ môn, không có mâu thuẫn bạn bè trong lớp; không phải do bạn bè khác rủ rê, lôi kéo…mà là do em nhận ra chương trình nâng cao ở Ban C khó hơn ở Ban B nên muốn thay đổi. Biết em có năng khiếu Văn học, lại là phóng viên nhỏ của CLB Sông Hiếu, có bài khảo sát môn văn đầu năm đạt điểm cao, tôi đã gặp gỡ thuyết phục em về tương lai mở ra sẽ tốt đẹp khi em chọn lựa môn học phù hợp với năng lực bản thân. Sau đó, em đã không còn xin chuyển lớp nữa. Hiện tại, em đang học lớp 12 C, đang được bồi dưỡng để dự thi HS giỏi Tỉnh vào tháng 12 tới…”
Một câu hỏi nữa đặt ra, những GVCN như thế nào thì được học sinh nể phục? Qua một phiếu trắc nghiệm có ghi sẵn những phẩm chất cần có của GVCN, cho thấy, sự nể phục của HS không phụ thuộc vào độ tuổi của giáo viên đó cao hay thấp mà ở năng lực giảng dạy của GV đó ở trên lớp, sự nhất quán trong tính cách: tình cảm mà nghiêm khắc, đặc biệt là tính công bằng trong đối xử. Một giáo viên dạy giỏi cũng thường là giáo viên say mê chuyên môn và nghề nghiệp, khi ấy, họ sẽ có rất nhiều sáng kiến trong công tác chủ nhiệm.
Theo: Hồng Thúy (GD&TD)
