MBH là để bảo vệ tính mạng của người tham gia giao thông, vậy tất nhiên phải đạt chất lượng đủ để có khả năng “bảo hiểm”. Thế nên, có lẽ chỉ ở nước ta mới có hiện tượng lạ là người dân đội MBH chủ yếu để… đối phó cơ quan chức năng, chứ không phải để tự bảo vệ mình. Nó cũng lạ không kém việc kiểm soát chất lượng MBH bán ra trên thị trường, đáng ra phải thuộc về cơ quan chức năng, nay lại được quy trách nhiệm cho người dân với quy chế rất rõ ràng: dùng “hàng rởm” thì phạt!
Nói cho đúng, chất lượng MBH cũng không phải là câu chuyện mới. Ngay từ khi Nghị quyết số 32/2007/NQ-CP (ngày 29/6/2007) của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp cấp bách nhằm kiềm chế tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông được ban hành (theo đó, kể từ ngày 15/12/2007, người đi mô tô, xe máy trên tất cả các tuyến đường đều bắt buộc phải đội MBH) thì câu hỏi ai đảm bảo chất lượng MBH đã dấy lên trên các diễn đàn cũng như trong dư luận. Cuối cùng, cho đến nay, sau 5 năm Nghị quyết 32 được thực thi, chất lượng MBH vẫn hoàn toàn bị bỏ ngỏ. Việt Nam hiện có tới 80% MBH đang lưu hành trên thị trường không đạt tiêu chuẩn quốc gia. Đây là con số đáng báo động, đã được đưa ra tại Hội thảo chuyên đề về “Chất lượng MBH cho người đi mô tô, xe gắn máy” tổ chức mới đây tại Hà Nội, trong khuôn khổ Dự án “Hoàn thiện chính sách pháp luật về đội MBH và hướng tới bắt buộc đội MBH đạt chuẩn cho người đi mô tô, xe gắn máy tại Việt Nam” do Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Hiệp hội ATGT toàn cầu tại Việt Nam (GRSP) thực hiện.
Đây là hệ quả của việc khi Nghị quyết 32 ra đời 5 năm trước, chúng ta dường như không có một phương án hay kế hoạch nào về chuẩn bị đủ hay ít nhất cũng đáp ứng được tương đối nhu cầu MBH cho người dân, trong khi năng lực của các cơ sở sản xuất trong nước thì rất hạn chế. MBH Trung Quốc lập tức tràn ngập. Ban đầu đơn thuần chỉ là để đối phó, sau được người dân lựa chọn nhiều không chỉ để đối phó mà còn vì giá rẻ, mất cũng không tiếc mà với thời tiết nóng nực như ở Việt Nam thì chiếc MBH rởm vốn không dầy dặn hơn chiếc mũ vải nhiều lắm, đáp ứng yêu cầu thoáng mát. Nghĩa là, yêu cầu về “mũ” thì đạt, nhưng yêu cầu về “bảo hiểm” thì hỏng hoàn toàn. Nhưng đó có phải là lỗi người dân không? Lỗi với chính mình, trách nhiệm với chính mình thì có. Nhưng “lỗi” với nhà nước thì chắc chắn là không có. Trách nhiệm nằm ở các cơ quan chức năng, mà cụ thể là lực lượng quản lý thị trường vốn rất đông đảo hiện nay. Nếu lực lượng này làm đúng chức năng của mình, liệu MBH rởm có tràn lan được như thế? Kiểm tra, kiểm soát không khó. Chỉ riêng Hà Nội, rất nhiều con phố đã trở thành phố MBH vỉa hè như Láng, Giải Phóng, Xuân Thủy, Phố Huế…Tình trạng không khác gì với kinh doanh băng đĩa lậu ở nước ta, đâu đâu cũng thấy cửa hàng băng đĩa, nhưng không cần kiểm tra cũng biết là toàn băng đĩa lậu; rẻ nhưng vẫn nghe và xem được, lại tiện mua ở bất cứ đâu, vậy mua thôi.
Không phủ nhận lực lượng quản lý thị trường cũng có đi kiểm tra, nhưng có vẻ toàn tiến hành theo kế hoạch. Lấy ví dụ gần nhất là ngày 25/2/2013, các cơ quan chức năng cuả Hà Nội phối hợp tổ chức đợt kiểm tra các cửa hàng bán MBH theo kế hoạch của UBATGT. Đợt kiểm tra tiến hành rầm rộ với sự tham gia của cả báo chí. Tôi được bố trí theo nhóm công tác liên ngành tiến hành kiểm tra một số cửa hàng bán MBH ở Chùa Bộc (Đống Đa, Hà Nội). Lực lượng chức năng đến, nhấc vài cái mũ lên xem xét, hỏi hoá đơn giấy tờ liên quan đến hàng hoá. Mũ không tem, hoá đơn chứng từ không có. Quyết định tịch thu hàng hoá được đưa ra, kèm theo biên bản xử phạt. Tất cả diễn ra chưa đầy 20 phút ở mỗi cửa hàng, sau đó chuyển sang tuyến khác. Ngay buổi chiều đó tôi có việc đi ngang qua Chùa Bộc, những cửa hàng MBH vừa bị kiểm tra ban sáng (và đã bị tịch thu sạch hàng hoá) vẫn mở cửa như thường, hôm sau và cho đến hôm nay vẫn thế.
Đừng nói ý thức người dân ở đây. Tôi được biết ngay ở những nước phát triển, cũng nhiều người dùng hàng kém chất lượng chỉ vì giá rẻ. Còn nếu chất lượng kém mà vẫn được lưu thông trên thị trường, thì đó là lỗi của cơ quan chức năng. Vậy thì, trước hết các cơ quan chức năng hãy “phạt” chính mình đi đã. Đến khi nào hạn chế được tối đa hàng rởm, hoặc đã làm hết sức mình để ngăn chặn hàng rởm, mà vẫn không làm suy giảm được tình hình thì lúc ấy hãy tính đến trách nhiệm của người dân. Việc anh không làm tròn, anh không thể đổ lỗi và bắt phạt tôi được!.
Theo: Nhất Nguyên/ GD&TĐ
