Cách tốt hơn cả theo ý kiến của ông Đào Trọng Thi thì với phần ngân sách hạn chế đó chúng ta phải sử dụng hiệu quả hơn (tập trung ưu tiên cái gì, phát triển cái gì để đảm bảo chất lượng nhưng vẫn góp phần tăng quy mô đáp ứng nhu cầu xã hội). 

Thứ hai, phải sử dụng nguồn từ xã hội hóa, điều này không những các trường ngoài công lập mà các trường công lập cũng phải xã hội hóa bằng cách có sự đóng góp từ sinh viên nhiều hơn (thông qua học phí) và nhà nước không bao cấp nhiều.

“Chủ lực của xã hội hóa giáo dục là khối các trường đại học ngoài công lập, phát triển các trường thuộc khối ngoài công lập đây là một chủ trương lớn chứ không phải là một giải pháp tình thế. Cái bàn là cách làm như thế nào chứ không thể thay đổi được chủ trương xã hội hóa” ông Đào Trọng Thi khẳng định.

Chấp nhận sự cạnh tranh giữa các trường

Liên quan đến vấn đề làm thế nào để xác định động lực phát triển nền giáo dục đào tạo trong giai đoạn mới, ông Đào Trọng Thi một lần nữa thừa nhận động lực là được tạo ra từ cạnh tranh theo chất lượng. Làm sao chất lượng phải là một tiêu chí cho các trường cạnh tranh để học sinh cũng cạnh trang, các nhà sử dụng lao động cũng cạnh tranh. 

“Chúng ta không nên đặt vấn đề trường công là có chất lượng, nên có phân loại chất lượng của các trường, sau này sẽ phân tầng xếp hạng theo hướng đó. Nếu chúng ta có chất lượng và khẳng định được thứ bậc thì các nhà sử dụng nhân lực trả lương theo chất lượng đó. 

Theo xu thế này thì phụ huynh sẽ không còn băn khoăn khi tìm mọi cách cho con mình đi học chất lượng cao, học chất lượng cao ra trường được trả lương cao sẽ thu hồi được sự đầu tư ban đầu nhanh. Đây cũng là động lực cho nhà trường phấn đấu có chất lượng cao. 

Tôi nghĩ chúng ta phải chấp nhận sự phân hóa chất lượng các cơ sở đào tạo trên cơ sở đó tạo ra động lực cho trường, học sinh và xã hội” ông Thi cho biết.

Đối với việc khẳng định phát triển hệ thống các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập, ông Đào Trọng Thi cho biết, trong các văn bản của nhà nước đều không nói là không phát triển khối ngoài công lập, thậm chí phải tạo điều kiện cho các trường phát triển. 

Điều đáng nói theo ông Thi đó là xác định lại tỉ trọng khối ngoài công lập như thế nào, nếu 40% quy mô sinh viên các trường ngoài công lập trong hệ thống thì hiện nay chỉ được 14%, với 14% này là ít nhưng 40% kia cũng hơi nhiều. 

“Tỉ trọng của khối ngoài công lập cần tăng lên, nhưng tăng lên một cách vững chắc không ồ ạt để đảm bảo chất lượng. Đồng nghĩa tăng tỉ trọng thì cũng khống chế quy mô ở mức độ hợp lí” ông Thi đề nghị.

Trong những năm qua nhiều trường đại học, cao đẳng ngoài công lập không tuyển được sinh viên, lãnh đạo nhiều trường cho rằng các trường công chính là nguyên nhân khiến hệ thống ngoài công lập không có sinh viên theo học. Nhưng theo ông Đào Trọng Thi, có một mấu chốt lâu nay chúng ta không nghĩ tới đó là không kiểm tra các trường công lập về việc xác định chỉ tiêu, nhiều trường xác định chỉ tiêu không đúng, vượt lên so với quy định sinh viên/giảng viên và mét vuông sàn/sinh viên.

“Nếu chỉ cần vượt 10% thôi thì cũng chiếm hết chỉ tiêu các trường ngoài công lập. Nhiều người nói do ảnh hưởng của điểm sàn, tôi cho không phải vì điểm sàn, nếu hạ điểm sàn xuống chẳng khác gì các trường ngoài công lập chấp nhận một chất lượng đào tạo thấp” ông Thi nhấn mạnh lại.

Ngoài hai tiêu chí sinh viên/giảng viên và số mét vuông/sinh viên để xác định chỉ tiêu cho các trường, ông Đào Trọng Thi kiến nghị tiếp một tiêu chí khác, theo ông là rất quan trọng, nếu thêm được tiêu chí này sẽ giải quyết được vấn đề tuyển sinh đối với các trường ngoài công lập. Theo đó, đề nghị thêm tiêu chí tỉ suất đầu tư cho mỗi sinh viên. 

Vì thực tế, các trường ngoài công lập thu học phí của sinh viên để có chi phí đào tạo, trong khi các trường công lập được nhà nước đầu tư, nếu các trường tuyển nhiều sinh viên đương nhiên phần đầu tư của nhà nước bị chia nhỏ và tỉ suất/sinh viên lúc đó giảm xuống.