Kính gửi: Bộ trưởng bộ Giáo dục và Đào tạo

               GS.TS Phạm Vũ Luận

Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập Việt Nam đã nhận được bản Dự thảo Quyết định ban hành quy định về tuyển sinh đại học, cao đẳng hệ chính quy giai đoạn 2014 - 2016 (có văn bản kèm theo) do các trường hội viên chuyển tới.

Sau khi nghiên cứu và lấy ý kiến của các trường hội viên tại cuộc hội thảo ngày 09/01/ 2014 ở Hà Nội cũng như của nhiều chuyên gia giáo dục trong và ngoài nước, Hiệp hội chúng tôi nhận thấy rất cần phải đóng góp vào việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung cho văn bản dự thảo trên của Bộ

Hiệp hội chúng tôi hoan nghênh việc làm này của Bộ Giáo dục và Đào tạo thể hiện cố gắng sớm triển khai Điều 34, Luật Giáo dục đại học và Nghị quyết Trung ương 8 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, khi đọc kỹ Dự thảo quy định, dù là chỉ soạn thảo cho giai đoạn 2014 - 2016, chúng tôi có cảm nhận dường như Bộ GD&ĐT chưa thực sự sẵn sàng trao ngay quyền tự chủ tuyển sinh cho các cơ sở giáo dục đại học nên đã đưa ra những yêu cầu quá phức tạp đối với các trường muốn tự chủ tuyển sinh để vô tình buộc các trường phải chấp nhận kỳ tuyển sinh chung của BộGD&ĐT lâu nay.

Để các trường cao đẳng, đại học có được quyền tự chủ tuyển sinh thật sự ngay từ mùa tuyển sinh 2014 này, Hiệp hội chúng tôi trân trọng đề nghị xem xét sửa đổi bổ sung một số nội dung của văn bản dự thảo của Bộ GD&ĐT như sau:

1. Tự chủ trong tuyển sinh là quyền đương nhiên của tất cả các cơ sở giáo dục đại học, chỉ cần đưa ra các quy định về công tác tuyển sinh, không nên bắt từng trường phải trình duyệt đề án tuyển sinh thì mới công nhận quyền tự chủ tuyển sinh của họ. Cách làm có thể tương tự như cách Bộ GD&ĐT đã  từng cho các trường từ năm 2011 được tự quyết định cho mình chỉ tiêu tuyển sinh, Bộ GD&ĐTchỉ thực hiện hậu kiểm.

Liên quan tới góp ý kiến trên, chúng tôi đề nghị Bộ GD&ĐT  bỏ các mục b, c, d Khoản 1, các mục a, b, c Khoản 2 và các mục b,c Khoản 3 tại Điều 2 của Dự thảo.

2. Cách viết như ở Khoản 2 Điều 1 của Dự thảo dễ làm cho các trường hiểu nhầm Bộ GD&ĐT bỏ phương thức xét tuyển trong Dự thảo quy định. Do đó  nênthay cụm từ “ kỳ thi ” bằng cụm từ “ kỳ tuyển sinh ” ở khoản này.

Trong điều kiện Việt Nam hiện nay, phần lớn các cơ sở giáo dục đại học do quy mô tuyển sinh nhỏ, đơn ngành… nên thường gặp khó trong việc chuẩn bị đề thi nhưng lại hoàn toàn đủ năng lực để thực hiện công việc xét tuyển. Do đó nên xem xét tuyển (hoặc xét tuyển kết hợp với thi tuyển hạn chế) là phương thức tuyển sinh chủ yếu để giúp các trường nhanh chóng thể hiện quyền tự chủ tuyển sinh của mình.

3. Cần công bố ngay quy định quốc gia về trình độ đầu vào tối thiểu của các cơ sở giáo dục đại học (Luật giáo dục đại học gọi là chuẩn quốc gia) trong Quy định này. Tất cả những ai đạt được chuẩn này đều đủ điều kiện cần để được tiếp nhận vào các cơ sở GDĐH, còn điều kiện đủ để thí sinh được vào học tại một trường cụ thể (căn cứ xét tuyển, điểm xét tuyển, nội dung thi, các kỳ thi bổ sung, kết quả học lực phổ thông, hạnh kiểm, năng lực xã hội,…) thì phải dành cho các trường tự quyết định và tự công bố công khai, tuỳ theo đặc điểm ngành nghề và thương hiệu của mình, Bộ GD&ĐT không nên can thiệp quá sâu như đã viết trong Dự thảo (xem các nguyên tắc d, e, f Khoản 1 Điều 1). Chính điều đó mới thể hiện quyền tự chủ tuyển sinh thực sự của các cơ sở GDĐH, theo đúng tinh thần của Điều 34 Luật Giáo dục đại học.

Kinh nghiệm thế giới cho thấy chuẩn trình độ đầu vào của các cơ sở GDĐH thường được nhiều quốc gia chọn là văn bằng tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc các văn bằng tương đương khác (như trung học chuyên nghiệp, trung học nghề, trung học các ngành năng khiếu…). Rất nhiều trường đại học của nước ngoài (như Australia, Trung Quốc, Thái Lan, Đài Loan, Hà Lan…) đều chọn chuẩn này khi tuyển sinh tại Việt Nam. Tại Pháp tất cả các université đều chọn chuẩn trình độ đầu vào là văn bằng trung học phổ thông.Việt Nam cũng nên lấy chuẩn đó.

Do vậy việc quy định chuẩn đầu vào là “điểm sàn” của kỳ thi “3 chung” tại mục d Khoản 1 Điều 1 của Dự thảo quy định là quá khác lạ với thế giới và không có cơ sở khoa học. Hiệp hội chúng tôi đề nghị Bộ GD&ĐT bỏ mục này trong Dự thảo.Điều này cũng phù hợp với tinh thần của Đề án gốc về đổi mới công tác tuyển sinh đại học, cao đẳng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào năm 2001.

Kinh nghiệm thế giới cũng cho thấy trong trường hợp thật cần thiết Nhà nước cũng có thể đưa ra  quy định về chuẩn đầu vào đối với một số trường cụ thể nhưng đó phải là những trường công danh tiếng. Thí dụ như Chính quyền bang California (Hoa Kỳ) chỉ cho các trường thuộc hệ thống Uc được nhận nguồn tuyển từ tốp 1/8 đứng đầu danh sách thí sinh trúng tuyển.  

4. Chỉ nên xem kỳ thi chung do Bộ GD&ĐT tổ chức lâu nay như là một dịch vụ công ích cần thiết để hỗ trợ cho các cơ sở GDĐH để giúp họ thể hiện quyền tự chủ tuyển sinh của mình, như Điều 34 Luật Giáo dục đại học quy định. Do đó, tất cả các cơ sở GDĐH phải được quyền hưởng dịch vụ công ích này, tức là phải được quyền sử dụng hoàn toàn, sử dụng một phần hay không sử dụng các kết quả của kỳ thi đó.  Không nên ép các trường nếu muốn sử dụng các kết quả của kỳ thi chung thì phải đăng ký với Bộ GD&ĐT và phải chấp nhận "luật chơi riêng" (điểm sàn, khối thi,…) của Bộ như đã nêu tại mục a) Khoản 3 Điều 1 của Dự thảo quy định này. Do đó, các mục a và b của Khoản 3 Điều 1 cần được viết lại theo tinh thần trên. Bộ GD&ĐT cũng không nên tuyên bố sẽ chấm dứt chức năng trên từ sau năm 2016.

5. Về lâu dài để giảm phiền hà và tốn kém cho người học và xã hội, Hiệp hội chúng tôi ủng hộ kế hoạch của Bộ GD&ĐT trước đây (thời kỳ đồng chí Nguyễn Thiện Nhân là Bộ trưởng) về tổ chức một kỳ thi quốc gia duy nhất trên cơ sở nhập hai kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học, cao đẳng làm một và thực hiện trao quyền tự chủ xét tuyển sinh cho các cơ sở giáo dục đại học.

Trên thế giới, tại nhiều quốc gia (như Hoa Kỳ, Nga, Nhật Bản, Thái Lan,…) kỳ thi chung này vẫn được Nhà nước đứng ra tổ chức. Đặc biệt ở Hoa Kỳ, dịch vụ thi tuyển sinh SAT và ACT do 2 tổ chức phi lợi nhuận được Nhà nước cho  phép thực hiện vẫn được tổ chức nhiều lần trong một năm, từ nhiều năm nay, để cung cấp kết quả thi làm cơ sở cho các cơ sở GDĐH của Hoa Kỳ thực hiện việc xét tuyển (hoặc kết hợp xét tuyển với thi tuyển hạn chế). Việc này người ta làm từ lâu rồi, lẽ nào Việt Nam không làm được?

Nhưng để làm được điều đó cùng với việc khẩn trương xây dựng đề án, các cơ quan quản lý cần phải đổi mới mạnh mẽ hơn về tư duy, phải có quyết tâm cao hơn và đội ngũ chuyên gia tham gia chuẩn bị cho kỳ thi phải được tập huấn kỹ về chuyên môn. Kinh nghiệm Việt Nam và thế giới trong điều kiện công nghệ hiện nay cho thấy chỉ cần thời gian không quá 2 năm là đủ để triển khai công việc này (vừa qua chúng ta chuẩn bị cho kỳ thi PISA cũng chỉ khoảng 2 năm).

Trên đây là một số đề xuất, đóng góp của Hiệp hội chúng tôi đối với  Dự thảo quy định về tuyển sinh đại học, cao đẳng hệ chính quy giai đoạn 2014 – 2016 mà Bộ Giáo dục và Đào tạo mới đưa ra để lấy ý kiến đóng góp và chuẩn bị ban hành.

Hiệp hội chúng tôi cũng đã gửi báo cáo trình Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam quan tâm xem xét những nội dung ý kiến đóng góp này.

Hiệp hội chúng tôi trân trọng báo cáo và đề nghị Bộ GD&ĐT, quan tâm xem xét, tiếp thu và trả lời.

TM. BAN CHẤP HÀNH HIỆP HỘI

 CHỦ TỊCH HIỆP HỘI (đã ký và đóng dấu)

GS.TS. Trần Hồng Quân