Theo quan niệm, người nào đánh được nhiều cá và cá to sẽ gặp được nhiều may mắn trong năm
Đầm Vực được chọn để tổ chức lễ hội, cách di chỉ Phối Phối hơn 200m và Khu du lịch sinh thái đập Đồng Trày 500m, nằm dưới chân dãy Hồng Lĩnh trùng điệp với cảnh trí nên thơ hữu tình. Đầm có chiều dài hơn 1km với diện tích khoảng 30 ha rất thuận lợi cho các loài cá nước ngọt quần tụ sinh sôi nảy nở. Theo các cụ cao niên trong vùng kể lại thì Lễ hội đánh cá Đồng Hoa đã tồn tại cách đây hơn 200 năm. Ngày trước lễ hội được tổ chức khá quy củ. Vào ngày này, Lý trưởng và các bậc cao niên trong làng cho lập bàn thờ hương đăng hoa quả cúng tế thành hoàng bản thổ tại ngôi miếu cạnh đầm Vực. Sau khi làm lễ xong, một hồi trống chiêng vang dậy, đích thân lý trưởng hú to một tiếng và cầm nơm xuống đầm úp cá lấy lệ rồi mới đến lượt dân chúng ào xuống với đủ các loại dụng cụ như nơm, lưới, vó, nhủi... thi nhau đánh bắt cá rất sôi nổi. Người ta quan niệm rằng ai bắt được cá to hoặc nhiều cá thì sẽ gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu trong suốt năm ấy. Sau một ngày diễn ra lễ hội, người bắt được con cá to nhất sẽ được làng ban thưởng và con cá ấy được dùng làm đồ cúng dâng lên Thành hoàng làng nhân dịp tết Đoan Ngọ.
Gần 2000 người dân địa phương và khu vực lân cận đến tham gia Lễ hội
Tuy vậy, mấy chục năm trở lại đây, lễ hội đánh cá Đồng Hoa (nay gọi là ngày hội đánh Vực) không còn giữ được đầy đủ những thủ tục, nề nếp xưa cũ nhưng chính quyền và bà con nơi đây vẫn đều đặn duy trì những nét căn bản của lễ hội hằng năm.
Lễ hội đánh cá Đồng Hoa là một lễ hội hết sức độc đáo, hội tụ đầy đủ những yếu tố về không gian văn hóa, truyền thống và địa thế. Hiện nay, trên cả nước chỉ có vài ba lễ hội đánh cá tương tự như ở Xuân Viên, chẳng hạn như lễ hội đánh cá làng Me ở Hà Tây và hội đánh cá thờ ở Phong Châu - Phú Thọ. Vì vậy, các ban ngành chức năng cùng chính quyền địa phương và người dân nơi đây đang nỗ lực gìn giữ, khôi phục bản sắc, giá trị của Lễ hội độc đáo này.
Một số hình ảnh về lễ hội:
Bài, ảnh: Lưu Thừa An, Hồng Quân