Tính đến nay, phong trào này đã thực hiện được 5 năm. Phong trào thi đua“Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, qua những khung điểm đánh giá đã cho ra những kết quả mong đợi…

Thế nhưng, mặt trái của phong trào này dần nảy sinh trong quá trình thực hiện. Đó là cái khó trong “biện pháp giáo dục” học sinh cá biệt, chưa ngoan. Biết rằng phải dùng biện pháp khuyên nhủ, nhắc nhở học sinh hoặc báo cho gia đình các em. Nhưng khi những phương pháp đó không giải quyết được vấn đề, buộc giáo viên hoặc gia đình phải dùng đến “kỉ luật”. Lãnh đạo “ngự” ở trên có thấu hiểu thực trạng ở cấp dưới. Trên ban hành thế nào thì cấp dưới phải tuân thủ thực hiện mặc cho kết quả như thế nào đi nữa.

Biết rằng phương pháp dạy học truyền thống có những cái gọi là “lỗi thời” nhưng có lẽ lại đem lại kết quả mong đợi hơn bây giờ. “Thương cho roi cho vọt…”. Là giáo viên, ai chẳng muốn đem lại điều tốt nhất cho học trò, đó là những bài giảng hay, những lời khuyên dạy làm người. Thế nhưng, đâu phải dạy đạo đức nhân cách chỉ bằng lời được đâu… Đôi lúc phải “dùng roi dùng vọt” nhưng dùng như thế nào cho hiệu quả lại là một chuyện khác. Thời xưa, khi Luật Giáo dục chưa sửa đổi, phụ huynh giao hết mọi quyền dạy dỗ cho giáo viên. Giáo viên dạy, giáo viên phạt, cây roi cũng gắn từ đó, nó như “chiếc đũa thần” dẫn học sinh vào nề nếp. Biết rằng học sinh sợ cô mà thực hiện nhưng có lẽ đó là phương pháp bắt đầu tốt nhất rèn những học sinh chưa chăm ngoan. Nhiều người nghĩ rằng đây là phương pháp dạy học gây áp lực để học sinh học, nhưng thực sự đó là một trong những phương pháp mà theo tôi là tốt nhất. “Chiếc đũa thần” ấy cùng với phương pháp dạy học truyền thống ngày xưa đã đưa biết bao nhân tài đất Việt đến bờ thành công.

Nói về trước đây, xét bây giờ thì ra sao? Với Luật Giáo dục và phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đã làm cho bao phụ huynh, bao học sinh nghĩ khác về điều đó. Phụ huynh dựa vào Luật Giáo dục mà bắt lí giáo viên khi giáo viên phạt con mình dù đó là về thân thể hay nhân cách… mà họ không nghĩ rằng giáo viên chỉ muốn tốt cho các em. Phụ huynh nhiều người lo làm ăn, lo công việc mà ít quan tâm đến con cái, giao hết cho giáo viên, đến khi kết quả ra: các em học giỏi thì cảm ơn, không thì quay ngược nói giáo viên dạy thế này, thế kia…Vì thế, kết quả của học sinh là một áp lực lớn đối với giáo viên, giáo viên phải làm cách nào đó để học sinh tiếp thu con chữ, học tập cho tốt…Thực tế ở nhà trường phổ thông, với tâm lí không muốn gây phiền phức cho mình, nhiều giáo viên đành “nhắm mắt làm ngơ” hoặc chỉ khuyên bảo,nhắc nhở những hành vi vi phạm của các em mà chẳng dám làm gì…Vì có luật mà! Nhiều giáo viên khuyên bảo nhau “Kệ, cứ dạy đi, nhắc nhở học sinh nghe thì tốt, không nghe thì thôi, đừng đụng vào, mệt!”. “Có gì báo phụ huynh biết, họ nhắc nhở con họ, mình nhắc nhở không nghe thì để phụ huynh dạy bảo.”

Thế là dần hình thành cho giáo viên quan niệm “chỉ biết dạy, truyền đạt hết cho học sinh, chỉ được khuyên nhủ khi các em chưa chăm học”. Việc trách phạt khi các em chưa chăm ngoan là một điều quá “xa xỉ” đối với giáo viên.

Tôi đã từng nghe một tình huống dở khóc dở cười… Ở trường Tiểu học T.T, học sinh quá hoang nghịch, khuyên bảo không nghe, giáo viên mới cầm “chiếc đũa thần” của ngày xưa thì học sinh liền bảo:

- Cô lấy roi đánh em, coi chừng em méc thầy hiệu trưởng”

Học sinh tiểu học cũng nắm luật mà! Giáo viên bây giờ là gì trong mắt các em đây? Một người chỉ biết dạy rồi về, không có quyền gì với các em, thậm chí các em chẳng nể sợ… Luật mới ra đời kéo theo những hệ lụy mới…

Giáo viên không được “xâm phạm thân thể”, cũng không được “xâm phạm nhân cách”. GV chẳng còn quyền gì với các em nữa: không được phạt các em lên bảng đứng, không được la mắng các em, không được phê bình em trước lớp… nhiều cái không và nhiều hệ lụy… Giáo viên đôi lúc biết làm như thế là làm trái Luật Giáo dục, nhưng vì muốn tốt cho học sinh, hướng các em đến một môi trường sống và học tập có kỉ luật, giáo viên đành hứng chịu riêng mình…

Nếu nói rằng: tại sao các nước phương Tây như Anh, Mỹ,… sử dụng phương pháp dạy học thân thiện lại đào tạo ra nhiều con người tài giỏi? Xin thưa rằng đừng so sánh nước này với nước kia mà cần xem xét cách dạy con từ lúc nhỏ của các bậc phụ huynh. Ngay từ lúc nhỏ, ngưỡi Mỹ dạy con cách tự ngủ một mình, cách tự học, cách sống tự lập… Trái lại, đa số phụ huynh nước ta lại chăm bẵm con rất kĩ lưỡng, cho con ngủ một mình thì sợ con xảy ra chuyện gì, sợ con khóc tội, và họ cảm thấy yên tâm khi sánh bước cùng con… Dù con cái đã ở tuổi cấp 3, cha mẹ vẫn theo con đến trường… Như vậy các em đã không có sự tự lập từ nhỏ! Khi lớn lên, thói quen này dường như còn tồn tại, các em vẫn dựa dẫm, ỷ lại vào cha mẹ... Khi đến trường, học sinh học trong môi trường thân thiện, ít có kỉ luật, các em nghĩ mình được bảo vệ về nhân cách và thân thể thì lo gì, thầy cô không dám làm gì mình… thì có lẽ người thầy khó có một vị trí nào trong mắt các em…

Trên đây là những suy ngẫm cá nhân về thực tế vài vấn đề nảy sinh khi thực hiện Luật Giáo dục và phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Biết rằng không có cái gì là hoàn hảo, nhưng có lẽ đây là một số tâm niệm thiết thực của bản thân nhiều giáo viên muốn chia sẻ…

                                                               Nguyễn Thị Hiếu Thảo

                                    Giáo viên trường Tiểu học Thanh Long, thành phố Huế