Nguyễn Đắc Xuân (Huế)

Nhà báo Đoàn Xuân Trường – Tổng Biên Tập Tạp chí Giáo Dục & Xã Hội là cháu bốn đời của Cụ Đoàn Đình Duyệt – làm quan trải qua bốn đời vua triều Nguyễn: Đồng Khánh, Thành Thái, Duy Tân và Khải Định. Trải qua chiến tranh toàn bộ hình ảnh, tư liệu về Cụ cố mất hết.

Cụ Đoàn Đình Duyệt (hàng thứ Nhất, người thứ Ba từ trái sang) cùng các Cựu Đại thần trong Lễ Tứ tuần Đại khánh của vua Khải Định (tháng 9/1924 tại Huế). Ảnh TL trên do Jean Cousso (từ Pháp) cung cấp cho ông Nguyễn Đắc Xuân.

Sau gần 40 năm tìm kiếm, đến cuối năm 2016 ông Trường gặp tôi. Và cũng qua nhiều tháng lục soạn trong tủ sách Huế học của tôi và với sự giúp đỡ của người bạn Pháp Jean Couso, tôi đã cung cấp cho ông Trường một số hình ảnh và tư liệu quý hiếm. Rồi từ đó ông Trường dựa vào thông tin của tôi đã tìm được tương đối những thông tin về cuộc đời làm quan rồi bị cách chức vì bị nghi ngờ liên quan đến văn thơ các phong trào yêu nước. Ông Trường được giới Sử học ở Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam, Hội Sử học tỉnh thuộc Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật tỉnh Hải Dương phối hợp với Huyện ủy, UBND huyện Ninh Giang giúp đỡ đã sưu tập được một bộ hồ sơ và tổ chức một cuộc hội thảo: “THÂN THẾ SỰ NGHIỆP NAM TƯỚC ĐẠI THẦN ĐOÀN ĐÌNH DUYÊT VỚI ĐẤT NƯỚC VÀ QUÊ HƯƠNG HẢI DƯƠNG” (1-2019). Sáng ngày 24-6-2019, ông Đoàn Xuân Trường vào Huế thăm tôi. Cùng đến có thầy giáo Đoàn Văn Toản – Phó CT Hội đồng Đoàn tộc tỉnh Thừa Thiên Huế. Tôi được tặng một bộ tư liệu hết sức quý:
- Tiểu sử và sự nghiệp Cụ Đoàn Đình Duyệt;

- Phần tư liệu chứng cứ và chứng minh;

- Tham luận Hội thảo khoa học.

Trong phần tư liệu có bài “Lâm Viên hành trình nhật ký do Nam tước, Đại thần Đoàn Đình Duyệt, Hiệp tá Đại học sĩ, Thượng thư bộ Công, sung chức Cơ mật Đại thần, kiêm Quản đốc Đô sát viện, biên soạn” bằng chữ Hán đăng trên Tạp chí Nam Phong năm 1917. Có thể xem đây là bút ký viết về Đà Lạt đầu tiên của người Việt. Tôi rất mừng cho lịch sử Thành phố Đà Lạt – quê ngoại thứ hai của tôi.
Cuộc trao đổi có nhiều vấn đề. Cuối cùng tôi chỉ nhắc lại với ông Đoàn Xuân Trường 3 việc:

- Quan tâm đến mối quan hệ của cụ Đoàn Đại thần với con cháu Đại thần Cao Xuân Dục để biết con đường tiến thân của Cụ Đoàn;

- Ở quê nhà Hải Dương tập trung xây dựng cho ông Cụ một ngôi lăng xứng đáng với cuộc đời một người Hải Dương làm Đại thần triều Nguyễn;
- Để cho con cháu và bá tánh được chiêm ngưỡng và tự hào về Cụ, họ Đoàn Hải Dương nên thực hiện một không gian tưởng niệm Cụ Đoàn Đình Duyệt tại quê nhà của Cụ.

Nếu sức khỏe cho phép tôi sẽ chống gậy đi Hải Dương bái yết hương linh Cụ.

-------------------------------

Chú thích: Bài viết và ảnh dưới đây đăng trên Facebook của Nhà văn, Nhà báo, Nhà nghiên cứu Sử học Nguyễn Đắc Xuân ngày 24/6/2019.

 Nhà Nghiên cứu Sử học Nguyễn Đắc Xuân (bên phải) giới thiệu tư liệu lịch sử với Nhà báo Đoàn Xuân Trường tại tư gia, sáng 24/6/2019.

Nhà Nghiên cứu Sử học Nguyễn Đắc Xuân (thứ Nhất bên phải) tiếp Nhà báo Đoàn Xuân Trường (giữa) và Thầy giáo Đoàn Văn Toản, Phó Chủ tịch Hội đồng Đoàn tộc tỉnh Thừa Thiên Huế tại tư gia sáng ngày 24/6/2019.

Nhà NCSH Nguyễn Đắc Xuân hướng dẫn NB Đoàn Xuân Trường những công việc tiếp theo cần phải làm khi nghiên cứu về Đại thần Đoàn Đình Duyệt.

Nhà NCSH Nguyễn Đắc Xuân tặng NB Đoàn Xuân Trường sách “ Phủ Dương Xuân”, tiền thân của Cung điện Đăng Dương Sơn Lăng của Hoàng đế Quang Trung – Công trình nghiên cứu suốt 30 năm của ông.

Ảnh: Đoàn Văn Toản